Wat je in het nieuws leest, ben je zelf…

Voor heel even gingen de haren op mijn arm recht omhoog staan tijdens het lezen van het nieuwsbericht: Facebook gaat nog meer bepalen wat relevant is voor mij. De algoritmes bepalen wat belangrijk en actueel is en dat wordt aan me getoond boven alle andere berichten. De journalist in me begon meteen te protesteren: “Ik wil zelf bepalen wat belangrijk is voor me. Hoe kan een algoritme nu weten wat ik wil zien en lezen? Ik wil baas van mijn eigen scherm zijn!” Toch? Nee, eigenlijk is het allemaal niet zo erg. Laat me uitleggen waarom…

Na de eerste shock is het tijd om er eens wat rationeler naar te kijken, want wat heeft het voor impact als bedrijven gaan bepalen wat belangrijk is voor ons op het internet?

Relevantie wordt bepaald

Het komt wellicht omdat ik er meer op let, maar de laatste tijd zie ik steeds vaker verhalen op internet over de invloed van bedrijven op het nieuws. Facebook gaat dus vaker relevante berichten tonen die op dat moment relevant zijn, volgens dit artikel op NU.nl. In augustus werd bekend dat Twitter actief werd met het blokkeren van accounts die foto’s van een onthoofding door ISIS lieten zien, aldus het artikel op NOS.nl. In dit artikel op The Guardian liet sociologe Zeynep Tufekci optekenen dat zij het kwalijk vindt dat tech-bedrijven de keuze maken wat wel en niet belangrijk is voor het publiek.

Wat is het grootste struikelblok als dat gebeurt? De kans bestaat namelijk dat nieuws wordt ondergesneeuwd door een andere gebeurtenis die meer likes of shares krijgt. Ik zou het ook kwalijk vinden dat ik viral video’s van katten zie terwijl een andere gebeurtenis minder aandacht krijgt, alleen omdat het minder wordt gedeeld. Wat wringt er in deze ontwikkeling?

Sociale media worden een bron van nieuws

Het draait natuurlijk om het principe van vrije nieuwsgaring. Het brengen van nieuws is al lang niet meer voorbehouden aan kranten of het journaal. De sociale media zijn bij uitstek een plek waar nieuwsverhalen worden gedeeld met anderen. Facebook en Twitter zien zichzelf niet als nieuwsbron, maar mensen gebruiken het zo wel. En uiteindelijk bepalen de algoritmes van deze platformen dus wat je wel en niet te zien krijgt. Voor mij persoonlijk is dat geen probleem omdat ik mijn nieuws ook op andere plekken haal. Sociale media zijn voor mij het domein van mijn vrije tijd. Op Twitter heb ik genoeg journalisten die mij voorzien van allerlei nieuwstips zodat het aanbod groot is, maar Facebook gebruik ik louter voor vermaak.

Mijn collega Charel schreef in haar blog “Is het een mooie grote roze planeet?!” al over het plegen van censuur door redacties. Er wordt door de media constant een afweging gemaakt wat wel en niet geschikt is voor publicatie. En dat is eigenlijk ook precies waar de tech-bedrijven en sociale media naartoe gaan. Nieuwsredacties bestaan al decennia en zijn geëvolueerd naar poortwachters die weten wat goed is voor hun publiek. Zij weten wat wel en niet werkt en waar hun publiek naar op zoek is. Zij hadden een trouw lezerspubliek en keken naar het groepsgemiddelde om zo te bepalen wat er in de krant kwam. Het gaat dan om een bepaalde invalshoek of politieke kleur. Ze ‘weten’ immers wie het lezerspubliek is en kunnen daar naar handelen. Een keuze voor een hele groep dus.

Steeds slimmere algoritmes

Hetzelfde gaat natuurlijk ook steeds meer gelden voor sociale media. Door alle likes, shares en posts ‘snappen’ de bedrijven steeds vaker wie je bent, wat je leuk vindt en waarin je bent geïnteresseerd. Dat is dus eigenlijk dezelfde ontwikkeling als de nieuwsredacties van traditionele media hebben meegemaakt. De algoritmes zijn steeds beter in staat om jou te begrijpen en om keuzes voor jou te maken. Privacy-technisch is het maar de vraag of je dit wilt natuurlijk, maar dat is een andere discussie. Het gaat nu over of je wilt dat een algoritme een keuze voor je maakt in wat er aan je wordt getoond.

En ja, ik besef dat de motieven van redacties anders zijn dan die van bedrijven. Als je het zwart-wit bekijkt is journalistiek het nobele streven om onafhankelijk nieuws te brengen en zijn bedrijven er vooral op uit om geld te verdienen. Al zie je tegenwoordig natuurlijk dat het niet meer zo zwart-wit is, want ook redacties moeten geld verdienen en Facebook neemt steeds meer een centrale rol in ons sociale leven. Ik wil natuurlijk niet dat mijn nieuwsaanbod bestaat uit nieuws over katjes in de boom, alleen maar omdat bedrijven dan hopen dat ik ook kattenvoer ga kopen. Ik denk ook niet dat het zo extreem zal zijn, omdat sociale media anders namelijk hun eigen ruiten ingooien. Ze willen zichzelf niet uit de markt prijzen, maar juist interessant en relevant blijven voor het publiek. Daar hoort dan ook een interessant en relevant aanbod bij.

De rol van hoofdredacteur

De sociale media gaan dus steeds meer de rol van hoofdredacteur op zich nemen door te bepalen wat er wordt gepubliceerd. Een keuze die wordt gebaseerd op al mijn likes shares en posts en dus wordt dat eigenlijk een hele persoonlijke keuze. Ik sta aan de basis van die informatie, terwijl traditionele media hun keuzes maken op het groepsgemiddelde. Ik bepaal nu meer dan ooit wat ik te zien krijg en dat wordt in de toekomst alleen maar beter, wanneer de algoritmes worden geperfectioneerd en nog meer in ogenschouw kunnen nemen. Uiteindelijk ben ik dus mijn eigen hoofdredacteur. Wat ik lees, ben ik zelf…

Geen kranten vol met nieuws dat ik toch niet lees, geen journaals met onderwerpen die me niet interesseren, maar kanalen die weten wat ik belangrijk vind. Prima ontwikkeling, of ga ik nu te kort door de bocht?

Dit verhaal verscheen ook op de blog van LEWIS.