Overspannen en angstig voor sociale media

Ik heb geen mening. Dat lijkt misschien gek voor een blog, maar als ik de hele discussie rondom Zwarte Piet volg, lijk ik daarin aardig alleen te staan. Albert Heijn kreeg gisteren namelijk de hoon van mensen over zich heen op sociale media. Een foto van een kind in een Pieten-verkleedpakje werd gedeeld, maar het kind was niet geschminkt. “Hoe durven ze?! Mij zien ze nooit meer terug”, was het commentaar dat gevolgd werd door de hashtag #BoycotAH. In de traditionele media (voorpagina AD van vrijdag) werd gerept over een ‘PR drama’, maar is dat wel zo?

Reuring op sociale media leidt ertoe dat een bedrijf zich moet verantwoorden over een bepaalde keuze. Het is een bijzondere reflex die de laatste jaren steeds sterker is geworden. Er is altijd gezeik en gezanik op de sociale mediakanalen, omdat iedereen een platform krijgt en iedereen zijn mening kan verkondigen. Dat is niets nieuws. Wat wel nieuw is, is dat klachten steeds vaker worden omgezet in het aanpassen van gedrag. En die verandering kent positieve en negatieve kanten.

Is online geklaag nieuws?

De traditionele media sprongen meteen op het ‘nieuws’ in en vroegen zich af wat de gevolgen waren van deze stap van AH. Het is een logische journalistieke reactie om te vragen naar de gevolgen van een bepaalde gebeurtenis. Ook al was het ‘maar’ een online gebeurtenis, een reactie van AH liet daarom lang op zich wachten. De grootgrutter verklaarde dat Zwarte Piet nog steeds in het assortiment zit en dat consumenten zelf de keuze hebben.

“Albert Heijn is er voor iedereen. Voor de vele klanten die het Sinterklaasfeest op de gebruikelijke wijze willen vieren, hebben we producten met Zwarte Piet daarop. Maar u ziet ook producten waarop hij niet staat. Aan de klant de keuze. Er is dus geen sprake van een besluit om Zwarte Piet in de ban te doen”, staat er in een reactie op de website van AH. Voor mij is dat een prima reactie, omdat ze laten weten dat ze de mening van iedereen respecteren, maar ook hier kwam weer meteen reactie in de media op. Neemt AH nu juist wel of niet stelling in de hele discussie rondom Zwarte Piet?

Elkaar gevangen houden

Dat is erg bijzonder, want je moet dus voor of tegen iets zijn in de wereld van tegenwoordig. Die polarisatie betekent dat iedereen elkaar gevangen houdt in een bepaald gedrag. Mensen worden banger om iets fout/anders te doen dan om hun eigen geluid te laten horen, want de eventuele gevolgen zijn bijna niet te overzien. Je censureert jezelf omdat er ergens op de wereld iemand zichzelf gekwetst kan voelen door jouw boodschap. En als je eenmaal de knieval hebt gemaakt, kun je nooit meer terug.

In een artikel in het NRC noemt filosoof Sebastien Valkenberg dit de dictatuur van de minderheid. De mening van een enkeling telt zwaarder dan de mening van het grote publiek. Dat zie je in de hele Pietendiscussie, maar ook bijvoorbeeld bij kledingproducenten die kleren uit de handel halen omdat het bij sommigen een verkeerd beeld oplevert. In Australië zijn de boeken van Roald Dahl niet meer verkrijgbaar, omdat er in één boek het woord ‘slet’ werd gebruikt en enkele militante feministen in actie kwamen. Het boek werd uit de handel gehaald en de kleine groep ‘won’, terwijl de meerderheid (lees: alle anderen) ‘verloor’ omdat  de boeken daar niet meer te koop waren.

Bij mij rijst de vraag of je altijd maar politiek correct moet willen zijn. Moet je altijd maar rekening houden met anderen of kunnen die anderen ook gewoon eens bij zichzelf te rade gaan of het allemaal wel zo erg is? Ja, Zwarte Piet is een icoon uit de Nederlandse cultuur en wordt niet racistisch bedoeld. Ja, ik kan ook best snappen dat anderen dit aanstootgevend vinden vanwege de racistische vergelijkingen.

Er zitten ontzettend veel meer kanten aan één verhaal. Het scheelt al enorm veel als je niet alleen vanuit je eigen positie kijkt, maar ook eens probeert te redeneren vanuit andere invalshoeken. Het woord ‘sociale’ staat niet voor niets voor deze media.

De foto van de Pieten bij AH komt van Jeroen Carels (@JeroenCarels) via Twitter

Dit verhaal verscheen ook op de blog van LEWIS.