Hoe schrijf je een perfecte eerste zin?

Te lang, te kort, te beschrijvend, te cliché, te saai of te algemeen. Eigenlijk kun je het nooit goed doen, zo’n eerste zin. Of ja, er is altijd een betere manier om de eerste zin op te schrijven. Wat is dan dat ‘beter’? Dat verschilt natuurlijk erg per tekstsoort, per doelgroep en per platform. Het is daarom niet goed mogelijk om één handleiding te geven met stappen die je moet volgen om tot de perfecte eerste zin te komen. Wat wel kan helpen, is bewust worden van het gebruik van eerste zinnen door anderen, zodat je onderscheid leert maken. Hoe schrijf je een perfecte eerste zin?Natuurlijk begint ieder verhaal met een eerste zin, waarbij je maar eenmaal de kans hebt om het goed te doen. Eng? Geen stress, want hoewel het een lastige opgave is om de juiste eerste zin te kiezen, kun je dit wel trainen. De eerste stap daarbij is om bewust te worden: sta eens stil bij eerste zinnen van anderen en leer daarvan. Zo hebben we bij LEWIS een maand lang elke week eerste zinnen verzameld uit de media en gekeken wat je vooral wel en niet moet doen om de aandacht van de lezer vast te houden. Een kleine greep uit het uitvoerig document, inclusief de reden waarom het wel of niet werkt: Wat je vooral WEL moet doen: Maak de lezer nieuwsgierig en nodig hem uit om verder te lezen. Begin met wat anders dan het logische begin, in dit geval niet dat Flickr een nieuwe autotag-functie introduceert, maar beschrijf wat de functie doet:

Ai, de nieuwe autotag-functie van fotosite Flickr ziet concentratiekampen voor speeltuin aan, en zwarte mensen voor apen.

Creëer meteen een aangrijpend beeld en zet de toon voor de rest van het verhaal:

Achter de hoge hekken op een afgesloten terrein in de haven van Catania op Sicilië klinkt het geluid van schreeuwende kinderen uit tenten.

Wees duidelijk, kortbondig en zet het nieuws bovenaan:

Nederland spreekt met de coalitie die strijdt tegen Islamitische Staat (IS) over een langere militaire missie in Irak.

Verras de lezer met een andere invalshoek of insteek:

Met droefheid melden we u het overlijden van de telefooncel.

Wat je vooral NIET moet doen: Wees niet te saai en beschrijvend met een “en toen en toen”-begin:

Als ik bij B2B-klanten aan tafel zit en er een nieuwe webshop ontwikkeld moet worden, vliegen de eisen en wensen me om de oren.

Gebruik geen saaie termen, open deuren of nietszeggende statements:

Big data: veel bedrijven hebben er een haat-liefdeverhouding mee.

Vermijd gebruik van bijzinnen:

Naar schatting zeven op de tien Belgen die naar Syrië zijn getrokken, hebben zich bij IS gevoegd, zo heeft Jaak Raes, het hoofd van de Staatsveiligheid in ons land, gezegd op een lezing voor de Duitse inlichtingendienst waarover De Tijd bericht.

Geef geen trendbeschrijving zoals ‘steeds meer’/’steeds minder’ of dat iets heel populair is (want als dat inderdaad zo is, weet iedereen dat wel):

Het afgelopen jaar is er ontiegelijk veel gebeurd op het gebied van it. En dat is een understatement.

Begin niet met een tijdsaanduiding:

Vorige week vond in Frankfurt voor de tweede jaar op rij de Dialog Summit plaats.

Gebruik geen eerste zin die totaal niet aansluit bij de lezer. In dit geval de meeste mannen, maar dat is dus sterk afhankelijk van de doelgroep. Denk vooraf na over wie de lezer is:

Bikini’s, pareo’s en badpakken, we krijgen er geen genoeg van.

Gebruik jezelf niet als onderwerp voor een blog. Totaal niet interessant. Tenzij je natuurlijk erg bekend bent en iedereen alles van je wil weten/lezen. Als dat echt zo is, blog je waarschijnlijk niet, maar word je geïnterviewd:

Het is alweer een paar jaar geleden dat ik “Content Strategy for the the Web” van Kristina Halvorson en Melissa Rach voor het eerst las.

Schrijf voor de lezer

Het bleek dat veel eerste zinnen vaak als te lang werden beschouwd, of ze gaven al te veel informatie weg van de inhoud, of het was te veel een open deur. In sommige zinnen zat te veel bedrijfsinformatie, waardoor het niet prettig leesbaar was. Probeer dat te vermijden, want je tekst is bedoeld voor journalisten of lezers en niet voor de marketingafdeling van een bedrijf dat graag wil zien dat het een innovatieve wereldleider is.

Met sommige van de bovenstaande redenen moet je het wel eens zijn, maar soms is de reden nogal arbitrair. Het hoeft namelijk helemaal niet verkeerd als je al te veel informatie weggeeft in de eerste zin. Dat is immers het nieuws en dat is prima geschikt voor nieuwsberichten. Het hangt dus af van het type verhaal, maar over het algemeen zijn er wat richtlijnen die je kunt volgen bij het formeren van een eerste zin waardoor je meteen verder wilt lezen.

Zet de toon en verleid

De eerste zin moet dus pakkend zijn, het moet de interesse wekken en de lezer verleiden om verder te lezen. Een goede eerste zin begint daarbij niet bij het logische begin van het verhaal. Als je bijvoorbeeld een verhaal schrijft over een gebeurtenis is het beter om het gevolg van die gebeurtenis te beschrijven, dan wat er feitelijk is gebeurd. Zo zet je meteen de toon met een voorbeeld en dat trekt de lezer aan dan met een algemene nieuwsbeschrijving.

De juiste toon is daarbij belangrijk, want het is het fundament waarop je verder gaat bouwen. De eerste zin moet aansluiten bij de verwachtingen van de lezer, zonder dat hij de weg kwijt raakt. Het moet verrassen, maar moet wel dicht bij het onderwerp blijven. Als je het zo bekijkt is het nog knap lastig om de juiste eerste zin te kiezen. Mijn advies: neem eens wat meer tijd om de eerste zin te bedenken. Zet die stap extra. Wat je ook doet, wees niet saai. Een goed begin is immers het halve werk.

En ja, dat is een cliché, en nee, die mogen nooit in een eerste zin.

Dit verhaal verscheen ook op de blog van LEWIS.